Brutalistyczna architektura w Bratysławie: piękno czy bestia?

Dziś brutalistyczna architektura Bratysławy to zaniedbane budynki pokryte graffiti, ale brutalizm to o wiele więcej. Ten styl architektoniczny ukazuje czyste piękno betonu, marmuru i prostych linii geometrycznych. Oczywiście nie każdy może zdecydować, czy brutalizm jest pięknem czy bestią, dlatego też budynki te powoli zastępują nowoczesne wieżowce, biura i centra handlowe. Poznajmy historię jednych z najbardziej charakterystycznych budowli współczesnej Bratysławy.

Brutalizm

Brutalizm pojawił się pod koniec lat 50-tych, ale jest bardziej typowy dla okresu od lat 60-tych do 80-tych. Widzimy wiele przykładów architektury brutalizmu na całym świecie w krajach takich jak Stany Zjednoczone, Anglia czy Francja, nawet jeśli jest ona bardziej związana z erą sowiecką. Budynki te są zazwyczaj wykonane z bloków z betonu lub innych nagich materiałów, a ich wygląd jest zimny, czyli brutalny. Wielu ludzi uważa je za brzydkie, a brutalizm był nawet krytykowany przez osoby publiczne, takie jak książę Karol. W krajach Europy Środkowej i Wschodniej ten styl architektoniczny jest związany z komunizmem. Wielu ludziom się to nie podoba, bo próbują zapomnieć o przeszłości i zniszczyć komunistyczne dziedzictwo. Z drugiej strony, architektura ta reprezentuje okres w historii, a wielu brutalnych architektów wykonało znakomitą pracę, a ich budynki stały się ikonami.

Istropolis

Istropolis, Dom Kultury Słowackiego Związku Zawodowego w Bratysławie, był instytucją komunistyczną. Budynek, który później stał się centrum kongresowym, ma bardzo centralne położenie, dzięki czemu szybko stał się ważnym miejscem spotkań i symbolem nowej Bratysławy. Istropolis zostało zbudowane w latach 1956-1981 przez trzech architektów: Ferdinand Konček, Iľja Skoček i Ľubomír Titl. Ponieważ budowa Istropolis zajęła około 25 lat, ostateczny projekt zmieniał się z biegiem lat z powodu nacisków politycznych lub problemów, które pojawiły się podczas budowy. Budynek jest wykonany z kubańskiego marmuru, daru od komunistycznego przywódcy Fidela Castro. Pierwsza dostawa marmuru zgubiła się, więc Fidel musiał wysłać następną. Nie mniej wybitne są wnętrza pełne rzeźb i innych dzieł sztuki. Jednak budynek powoli się rozpada, a niedawno został sprzedany. Nadal nie znamy jego przeznaczenia, ale jest duża szansa, że oryginalny budynek zostanie zrównany z ziemią.

Istropolis, Bratislava

Trnavské mýto 1, 831 04 Nové Mesto, Slovakia

Kukurica

Kukurica nie jest prawdziwą nazwą tego budynku, ale jego przydomek przetrwał i prawdopodobnie nikt już nie używa jego nazwy Hviezda. "Kukurica" w języku słowackim oznacza kukurydzę, a miejscowi nazwali budynek po kukurydzy ze względu na jego podobieństwo. Kukurica została zbudowana w latach 70. przez Ministerstwo Obrony jako akademia wojskowa i akademik. Ciekawostką jego dormitorium jest to, że ze względu na kształt budynku nie było w nim żadnych pomieszczeń prostokątnych. Parter służył jako hol z barem, ozdobiony dziełami sztuki socrealistycznej. W tamtych czasach Kukurica była najwyższym budynkiem w Bratysławie i najwyższym budynkiem okrągłym w Europie. Mastermindem stojącym za budową jest Ján Strcula. Niestety, ten sam los spotkał Kukuricę, a ten budynek również się rozpada. Od 2017 roku Kukurica jest całkowicie zamknięta i czeka na kupca. Jednak ten nowy nabywca prawdopodobnie nie będzie liczył się z brutalistyczną spuścizną i będzie chciał przebudować go jako nowoczesny budynek według standardów XXI wieku.

Kukurica, Bratislava

Kukurica, 831 03 Bratislava, Slovakia

Archiwium Słowacki Národný Archív

Slovenský Národný Archív to budynek Słowackiego Archiwum Narodowego, którego właścicielem jest Ministerstwo Spraw Wewnętrznych. Nadal korzystają z niego studenci, historycy, naukowcy i dziennikarze, co oznacza, że nadal możemy podziwiać to brutalne piękno i widzieć je również od środka. Vladimír Dedeček, jeden z najlepszych słowackich architektów funkcjonalistów i brutalistów, rozpoczął budowę w 1974 roku. Ze względu na brak środków finansowych i skomplikowaną lokalizację (budynek znajduje się na wzgórzu), Archiwum zostało ukończone w 1983 r. z pomocą więźniów politycznych. Jego struktura zbudowana jest z marmuru pochodzącego z Jugosławii, innego kraju komunistycznego. Kształt budynku i jego czerwono-biała fasada miały wyglądać jak depozyt archiwalny. Częścią tego kompleksu był również rozległy amfiteatr betonowy, doskonały dla zgromadzeń tak typowych dla reżimu komunistycznego. Ale od 2008 roku paczka z amfiteatrem została sprzedana i rozebrana.

Slovenský Národný Archív, Bratislava

Drotárska cesta 4072/42, 811 02 Staré Mesto, Slovakia

Co zrozumiałe, wielu ludzi w Bratysławie cieszy się, że budynki byłego reżimu komunistycznego zmniejszają się. Ale z drugiej strony, brutalistyczna architektura jest dziedzictwem epoki i była świadkiem jej powstania i upadku, tak samo jak ludzie, którzy dorastali w tym okresie. Zostawiła bliznę na mieście, ale blizny to tylko kolejny rodzaj pamięci. Jest to raczej pytanie natury moralnej, czy warto inwestować pieniądze, aby uratować ich brutalną wartość, czy też zbudować coś zupełnie nowego. W tym momencie przyszłość tych budynków jest niepewna, więc lepiej odwiedzić Bratysławę teraz i można zdecydować, czy widzisz piękno, czy bestię.