Wartownia Nr 1 na Westerplatte, Oddział Muzeum Historycznego Miasta Gdańska

Stacja Westerplatte nr 1 jest jedną z sześciu straży wybudowanych w latach 30. ubiegłego wieku. Dzięki przeniesieniu się w 1967 roku na obecne miejsce nie doszło do rozbiórki.

W 1924 r. decyzją Rady Związku Narodów od 1926 r. Półwysep Westerplatte został przeniesiony do Polski jako baza przeładunkowa broni i amunicji. Zabezpieczenie magazynów i całej powierzchni Wojskowej Magazynu Tranzytowego zajęły 88-osobowe Korpusy Wojska Polskiego. Jego kompozycja zmieniała się co pół roku. W celu lepszej ochrony powierzchni magazynowej w latach 1933-1934 wybudowano cztery żelbetowe wieże strażnicze, a dwa lata później budynek koszar. Latem 1939 r. w stosunkach polsko-niemieckich wzmocniono około 217 żołnierzy i rezerwistów zmobilizowanych przez sztab cywilny.

Dowódcą Hurtowni od 1938 r. był mjr Henryk Sucharski i dowódca załogi kapitana Franciszka Dąbrowskiego. Karabiny Mausera składały się z około 40 ciężkich karabinów maszynowych i karabinów Mausera. 98, 2 kalibrowy pistolet antyzbiornikowy 37 mm, stary pistolet 75 mm i 4 kalibrowe zaprawy 81 mm.

1 września 1939 r. o godzinie 4.48 do Gdańska przybyły pierwsze rakiety z "uprzejmą wizytą" niemieckiego pancernika Schleswig Holstein sygnalizującą atak piechoty na polską bazę. Bombardowani z powietrza i ostrzeliwani przez niemieckie działa i moździerze, polscy żołnierze bronili się przez siedem dni. 7 września, z decydującą przewagą nieprzyjaciela i wyczerpaniem załogi, mgr Henryk Sucharski postanowił się poddać. W czasie tej walki zginęło 15 polskich żołnierzy, wielu zostało rannych. Straty Niemiec nie są dziś znane. Po kapitulacji żołnierze polscy zostali wywiezieni do niemieckich obozów jenieckich, gdzie przebywali do 1945 roku.

Przez cały okres walki o Wartę Wartownię Nr 1 była kluczowym punktem polskiej obrony. Pożar z schronu w piwnicy oraz z okien w części naziemnej uniemożliwił Niemcom przedostanie się do środkowej części półwyspu lub kanału portowego. Budynek, choć zniszczony odłamkami i kulami Cecily'ego, pozostał nienaruszony. Dowódcą tego bohaterskiego punktu polskiej obrony był Piotr Buder. Z około 15 osobową załogą walczyli z Zygmuntem Ziębą i Janem Cybiłem.

Z dawnych obiektów instytucji polskiej na Westerplatte zachowały się Warownia Nr 1 (jedyna dostępna publicznie), Wartaownia Nr 4, dawna elektrownia, 2 magazyny amunicji (obecnie okupowane przez wojsko) oraz ruiny budynku koszar. W 1967 roku, ratując ją przed wyburzeniem, została przeniesiona w trakcie skomplikowanej operacji technicznej na obecne miejsce. To było na nabrzeżu portowym - dziś prom.

W czerwcu 1974 r. zorganizowano Izbę Pamięci we wnętrzu Sklepienia, zorganizowaną przez ZboWiD w Nowym Porcie. W 1980 roku został przekształcony w istniejący oddział Muzeum Historycznego Miasta Gdańska.

We wnętrzu Oddziału znajdują się pamiątki po magazynie tranzytu wojskowego i jego obrońcach.