Fotoplastikon - świstoklik w sercu Warszawy

Jesteś starą duszą, która lubi przechadzać się po wąskich uliczkach starych miast wyobrażając sobie, jak wyglądało tam kiedyś życie? Czy patrząc na czarno-białe fotografie czujesz nostalgię? Jeśli obie odpowiedzi są pozytywne, jest takie miejsce, którego nie można pominąć podczas następnej wyprawy do Warszawy. Fotoplastikon Warszawski to żywy zabytek przedwojennej historii, zamknięty w małym pokoju jednej z kamienic niedaleko Pałacu Kultury i Nauki. Zabieram Cię na wycieczkę do mojego osobistego świstoklika w sercu Warszawy.

Czym jest Fotoplastikon?

W przeszłości termin "fotoplastikon" był używany do określenia rodzaju rozrywki powszechnej w XIX i na początku XX wieku. Znany również jako Kaiserpanorama, wyrósł on z ciekawości świata i chęci podróżowania do dalekich krajów. Jak wyglądał? Kaiserpanorama była okrągłą, drewnianą konstrukcją z rozmieszczonymi wokół parami mosiężnych okularów. Zwykle było tam około 25 stacji, przy których można było usiąść i oglądać pokaz zdjęć. Po rozpoczęciu projekcji szklane płyty fotograficzne wprawiano w ruch, by okrążyły wszystkie staje, ukazując swoje piękno widzom. Dzięki specjalnej konstrukcji optycznej oglądający odnosili wrażenie widzenia w trójwymiarze. Co ciekawe, to złudzenie bierze się z dwóch nieco odmiennych perspektyw (na wzór widzenia lewym i prawym okiem), które, widziane przez soczewki, łączą się w naszym mózgu i stwarzają wrażenie przestrzeni. Ten rodzaj spędzania wolnego czasu był niezwykle popularny zanim wynaleziono kino, które szybko zajęło jego miejsce.

Historia fotoplastikonu w Warszawie

Warszawski Fotoplastikon jest miejscem szczególnym ze względu na jego historię. Jest to prawdopodobnie jedyne tego rodzaju miejsce w Europie, które zachowało się in situ od momentu powstania w 1905 roku. Na początku dwudziestego wieku w stolicy Polski było ich co najmniej 8. Fotoplastikon był również bardzo ważnym miejscem w czasie wojny: to tu żołnierze podziemia spotykali się, aby w sekrecie omawiać plan działania. Od momentu powstania maszyna przechodziła z rąk do rąk i działała praktycznie non-stop aż po dziś dzień. Jedna z opowieści o tym małym muzeum mówi, że mechanizm wewnętrzny został zmodernizowany w latach 50-tych i do dziś używa się w nim tych samych części: silnika z pralki podłączonego do koła z maszyny do szycia Singera. Ręcznie wykonana konstrukcja została zamontowana przez jednego z sąsiadów z kamienicy i pozwoliła właścicielom na pokazywanie prezentacji bez przerwy i bez konieczności ręcznego nakręcania mechanizmu.

Magiczna atmosfera

Obecnie miejsce to jest otwarte dla publiczności jako oddział słynnego Muzeum Powstania Warszawskiego. Dla mnie to zawsze obowiązkowy punkt podczas wizyty w Warszawie, gdzie w ciągu kilku minut można przenieść się w czasie. Ponieważ Fotoplastikon sezonowo pokazuje różne wystawy, w gorący dzień w ruchliwej metropolii możemy udać się w podróż do początków stulecia na Antarktydę lub podziwiać weneckie dolce vita z lat 50-tych w środku śnieżnej Warszawy. Najważniejszy jest jednak pokaz, który odbywa się w każdą niedzielę: Fotoplastikon pokazuje fotografie starej Warszawy, jeszcze nie zrównanej z ziemią, w pełnej krasie. Możemy zajrzeć do ulicznego sprzedawcy uśmiechającego się do przechodniów, posłuchać, jak koła dorożki obijają się o kostkę brukową lub oglądać dzieci jeżdżące na łyżwach. Wszystko to dzieje się przy akompaniamencie starych tang, fokstrotów i walców, leniwie wylewających się z głośników. Jestem pewna, że ten ukryty zaułek niejednokrotnie służył za miejsce romantycznych schadzek przez wszystkie lata istnienia!

Gdzie go znaleźć?

Fotoplastikon znajduje się w dwudziestowiecznej kamienicy przy Alejach Jerozolimskich 51 w Warszawie. Bilet kosztuje nieco ponad 1 euro (6 zł), a muzeum jest otwarte od środy do niedzieli. Fotoplastikon znajduje się zaledwie pięć minut spacerem od Dworca Centralnego i może sprawić, że odbędziemy kilkusetletnią podróż w czasie. To miejsce, w którym można łatwo zapomnieć o codzienności i zgubić się w pogoni za historiami z przeszłości. Jeśli masz ochotę użyć świstoklika w sercu nowoczesnej metropolii, koniecznie odwiedź Fotoplastikon w Warszawie i zanurz się w przeszłości w 3D.

Fotoplastikon Warszawski, Warsaw

al. Jerozolimskie 51, 00-697 Warszawa, Polska