Ammaia, de onbekende Romeinse stad van de Alentejo

In het noorden van de Alentejo, op slechts vijf kilometer van Spanje, ligt een mysterieuze oude Romeinse stad: Ammaia. De lokale bevolking wist altijd al af van het bestaan van deze ruïnes, maar officieel werd er niets aangevangen met de site. Archeologen waren gefascineerd door deze hoop stenen en begonnen in de jaren negentig dan ook met uitgebreide opgravingswerken. En ze stuitten meteen op enkele wonderen: het forum, enkele thermae, zuilen en stèles. Onlangs kwam daar nog een andere belangrijke vondst bij: een amfitheater, meer bepaald het vijfde ontdekte exemplaar van de Romeinse provincie Lusitania! Dit is het verhaal van een vergeten stad die duizend jaar later herontdekt werd.

Ammaia voor de val van het Romeinse Rijk

Ammaia werd gebouwd in de eerste eeuw voor Christus. Het was tot de val van het Romeinse Rijk een zeer welvarende plek. De stad bevond zich in een vruchtbare vallei met een grote watervoorraad voor de inwoners en in de buurt lagen enkele goud- en kwartsmijnen. Ammaia groeide uit tot een belangrijke plaats omdat het op het kruispunt lag van Emerita Augusta (Mérida, de hoofdstad van het toenmalige Hispania) en Olisipo (het huidige Lissabon), een van de belangrijkste havens aan de Atlantische Oceaan. Maar in de vijfde eeuw was deze dromerige plek niet meer veilig. Daarom werd het huidige Marvão ter verdediging gebouwd op de hoogste nabijgelegen berg. De overgebleven stenen van Ammaia werden daarna voor verschillende doeleinden gebruikt, zoals de bouw van de nieuwe brug van Portagem. Ook de boog van de imposante zuidelijke ingang werd afgebroken en later heropgebouwd in Castelo de Vide. De grote basiliek, het belangrijkste gebouw van de stad, kreeg het het zwaarst te verduren. Ze werd immers vernietigd toen de weg naar Portalegre werd aangelegd. Tot op de dag van vandaag doorkruist deze weg het hart van de archeologische site.

The Roman ruins of Ammaia

Estr. da Calçadinha 4, 7330 São Salvador da Aramenha, Portugal

De ruïnes van Ammaia bezoeken

De ruïnes van Ammaia openen dagelijks hun deuren voor bezoekers. Eerst krijg je een documentaire over de stad en een 3D-weergave te zien waarin de oude structuur en geschiedenis van de stad aan bod komen. Daarna kan je het hele museum verkennen. De belangrijkste archeologische schat van het museum is zonder twijfel de glascollectie. Je kijkt er je ogen uit met heel wat voorwerpen van rotsglas die tweeduizend jaar later intact teruggevonden zijn! Het museum omvat ook een beeld van een man met een gat op de plaats van zijn kruis, dat dienst deed als fontein. Eigenlijk is Ammaia zo goed als leeg aan de oppervlakte omdat de overblijfselen elders gebruikt werden. Nadat je in de deze oude Romeinse stad hebt rondgewandeld, zal je in de nabijgelegen boerderijen als snel Romeinse stenen herkennen die gebruikt werden als decoratie of als bouwmateriaal voor muren, fonteinen enzovoort. In de jaren dertig werden er ook twintig beelden verkocht aan het British Museum. Tegen dan waren sommige geleerden erachter gekomen dat het niet om de stad Medobriga ging zoals eerst aangenomen werd, maar wel om een andere stad waar niemand aan gedacht had. Deze stad was Ammaia.

Verborgen schatten onthuld

Je zou denken dat er na al deze plunderingen helemaal niets meer zou overblijven. Dit werd ook algemeen aangenomen. Maar de laatste tijd is er extra geld geïnvesteerd in opgravingen en wat een leeggeroofde stad leek te zijn, onthult nu stilaan de schatten die onder het oppervlak verborgen liggen. Beetje bij beetje zagen de tabernae in het forum het licht. De monumentale zuidelijke ingang – met twee vrijwel volledig intacte torens – werd bijna volledig gerestaureerd. En er is ook een amfitheater opgegraven! Amfitheaters zijn parels die je niet elke dag vindt. In de grote provincie Lusitania zijn er bijvoorbeeld slechts vijf ontdekt.

Tot nu toe is slechts 1% van deze Romeinse stad opgegraven. Wie weet welke andere schatten de Alentejaanse aarde voor ons in petto heeft?