Fort San Cristóbal - het meest ijzingwekkende verlaten gebouw in Spanje?

Wie Pamplona bezoekt, zal een glimp opvangen van de berg San Cristóbal. Als je het niet ziet op weg naar binnen of buiten de stad, dan zie je het vanaf de stadsmuren of het park van La Taconera. Het is een kleine berg, gemakkelijk te voet te bereiken, die voor de lokale bevolking synoniem is met Pamplona. In de zomer worden de felgroene hellingen verlicht door de zon, vaak met op de achtergrond een heldere blauwe lucht. In de winter wordt het wit, bedekt met ijzige ochtendvorst of dikke sneeuw die het gras, bomen en kleine dorpjes bedekt. Maar San Cristóbal heeft ook een donkere en bloedige geschiedenis, met misschien wel het griezeligste verlaten gebouw dat ik ooit ben tegengekomen.

"Noem het niet San Cristóbal. Het heet Ezkaba". Dat is wat Oski me vertelde. Oski was een van de eerste lokale mensen die ik in Pamplona ontmoette, een overtuigd Baskisch die ik ooit in een geldautomaat tegenkwam omdat die hem geen Baskische taaloptie bood, ondanks het feit dat hij zowel Spaans als Engels vloeiend sprak. Oski woonde op de berg San Cristóbal in een klein dorpje genaamd Artica en was de persoon die mij voor het eerst bewust maakte van de sombere geschiedenis van de berg.

Pas twee jaar later zou ik met een vriend van mij de berg beklimmen. Er is een weg die je gemakkelijk omhoog kunt lopen, maar we hebben die vermeden door te kiezen voor een van de steile en bossige wandelpaden die door rotsen, doornen, planten en steile heuvels bedekt met bomen lopen. Ik herinner me dat ik halverwege de berg gestopt ben om een gele spin over mijn hand te zien kruipen en een zwarte en gele hagedis, mogelijk een vuursalamander, die op een rots naast me ligt.

We bereikten de top van de berg binnen een uur of twee en hadden een prachtig uitzicht over Pamplona en het omringende landschap, maar het was het fort dat mij bovenal in gedachten houdt. Fort San Cristóbal werd gebouwd van 1879 tot 1919 tijdens de Carlistische oorlogen, maar werd in de jaren 1930 omgebouwd tot gevangenis. Toen de Spaanse Burgeroorlog in 1936 door een fascistische militaire opstand begon, viel Pamplona direct onder fascistische controle en werden 2.000 mensen gevangen gezet in het fort, voornamelijk vanwege hun ongunstige opvattingen.

Fort San Cristóbal, Pamplona

Monte Ezcaba, 31195, Navarra, Spain

Op 22 mei 1938 brak er een enorme gevangenisbreuk uit en ontsnapten 792 gevangenen. Terwijl ze de berg afdaalden, waarschuwde een gevangenisbewaker de fascistische militaire rebellen die onmiddellijk een manhunt begonnen en 585 vluchtelingen arresteerden, terwijl 211 ter plaatse doodgeschoten werden. 14 van de gevangengenomen personen werden beschouwd als leiders en ter dood veroordeeld. Slechts 3 vluchters zijn met succes weggegaan en zijn de Franse grens overgestoken. Velen van hen die naar de gevangenis werden teruggebracht, bleven daar achter om te sterven aan hongersnood en ziekte in hun cellen, met een dodental van meer dan 400 doden.

Het was een vreemd gevoel om in het verlaten fort te klimmen, door de betonnen gangen en zelfs door de donkere en lege cellen te lopen; een herinnering aan een tijd die zich nooit meer mag voordoen.

"Als ik wat ik weet en denk over de Spaanse Burgeroorlog in zes regels comprimeerde, zou je het niet afdrukken. Je zou het lef niet hebben". - George Orwell