Tradycja połowów wielorybów na Azorach

Wokół odległego portugalskiego archipelagu Azorów do dziś można usłyszeć Baleia a vista, legendarny krzyk, co oznacza, że na horyzoncie znajduje się wieloryb. Obecnie jednak zdarza się to tylko na łodziach, na których turyści obserwują wielorybnictwo. Już w XIX wieku zaczęto polować na wieloryby, co ma duże znaczenie dla tożsamości kulturowej, ale także dla gospodarki Azorów. Został on oficjalnie zakazany w 1982 r., ale został w pełni wprowadzony w życie dopiero w 1986 r. Ostatni wieloryb został zabity w 1987 roku, w proteście kilku starych wielorybów z Wyspy Pico. Dziś setki wielorybów z ponad 20 różnych gatunków jest dość bezpiecznych na Azorach, które są obecnie jednym z największych na świecie rezerwatów wielorybów.

Zdjęcie © Kredyty dla Iriny Korshunovej

Tradycja połowów wielorybów na Azorach jest wyjątkowa, ponieważ zaledwie 30 lat temu wieloryby z tego archipelagu stosowały te same techniki, które opisano w Moby Dicku w 1851 r., wypływały do morza na szerokich łodziach i rzucały rękami harpuny. Na Azorach jest kilka miejsc, gdzie można usłyszeć wspomnienia o dniach połowów wielorybów i podróży w czasie do dni, w których były tylko "ląd, morze i wieloryby", jak starsi ludzie tutaj lubią mówić.

Zdjęcie © Punkty do Nataša G.

Museu dos Baleeiros, Pico

R. dos Baleeiros 13, 9930-143 Lajes Do Pico, Portugal

Whaling Station in Porto Pim

Monte da Guia, 9900 Horta, Portugal

Oprócz muzeum na wyspie Pico i stacji wielorybniczej w Porto Pim w Faial, można również zwiedzić miejsca obserwacyjne, w których polowania faktycznie się rozpoczynały. Tutaj wigie (strażnicy) spędzali długie godziny, próbując dostrzec wieloryby swoimi lornetkami. Kiedy już je zobaczą, wystrzeliwują rakietę, falują białą pościelą lub wysyłają sygnały dymne i obserwują zwierzę. Po podaniu znaku załoga wyciąga swoje łodzie w morze i rozpoczyna poszukiwania, które mogą trwać godziny, a nawet dni. Kiedy już znajdą wieloryb, zaczyna się niepewny lot między ludźmi a zwierzęciem.

Zdjęcie © Punkty mrfotosu

Łodzie myśliwskie z Azorów były słabe i staromodne, ale piękne i aerodynamiczne. Zwykle mieli siedmioro członków załogi, z których każdy miał swoje zadania - jeden był "szefem", pięciu wioślarzy, a jeden był odpowiedzialny za wystrzelenie harpuna. Statki te zostały zaadaptowane z pokładowych kajaków ogromnych amerykańskich statków wielorybniczych, które przed wiekami zatrzymywały się w porcie Horta, aby rekrutować nieustraszonych marynarzy z wysp. Herman Melville napisał o tym w swoim Moby Dick, mówiąc, że wyspiarze wydają się być najlepszymi wielorybnikami.

Zdjęcie © Kredyty dla José Luísa Ávili Silveiry/Pedro Noronha i Kostary.

Polowanie nie było łatwym zadaniem, ale wieloryby zwykle mówią, że nigdy się nie bały z powodu adrenaliny, którą poczuły. Łódź musiała podejść do wielorybia cicho, aż członek załogi (trankador) był w stanie wypłynąć na wodę żelazną harpuną i uderzyć w nią. Od tego momentu łódź była połączona, za pomocą liny, ze zwierzęciem, które zareagowało na atak, próbując nurkować głęboko lub uciekać. Prześladowania trwały aż do śmierci wieloryba i wywiezienia go na ląd. Proces ten mógł trwać kilka godzin, a nawet cały dzień, a jego głównym celem było przebicie płuc zwierzęcia.

Obraz © Kredyty do ABBPhoto

Po wykonaniu pracy wykonano jeszcze jedno zadanie: zdemontowano korpus wieloryba i wykorzystano każdą jego część. Tłuszcz staje się olejem, jest eksportowany i stosowany jako paliwo i smar, a nawet w przemyśle kosmetycznym. Kości sproszkowano i wykorzystano jako nawóz. Na szczęście, kiedy wieloryby znajdują ambrę w spermie, zyski podwajają się, ponieważ substancja ta była stosowana w przemyśle farmaceutycznym i kosmetycznym, w mydłach i perfumach. W wielu częściach świata wieloryby były polowane z powodów duchowych lub tradycyjnych, ale tutaj na Azorach praktyka ta istniała z powodów czysto ekonomicznych. Gospodarka Azorów była wówczas całkowicie uzależniona od połowów wielorybów.

Zdjęcie © Kredyty dla Henka van den Berga

Obecnie wieloryby już nie polują, ale na Azorach tradycja ta nie została zapomniana. Większość dziedzictwa wielorybniczego została zachowana i odrestaurowana, a od 1997 r. jest wykorzystywana do celów kulturalnych, turystycznych i sportowych. Istnieją regaty wioślarskie ze starymi statkami i oczywiście obserwacja wielorybów stanowi jedną z głównych atrakcji turystycznych. Poza tym dla tych, którzy mają więcej przygód, można również spróbować nurkowania z wielorybami.

Zdjęcie © Punkty do zaznaczenia Wong

Główny sezon obserwacji wielorybów rozpoczyna się w kwietniu i trwa przez całe lato do października, a w ciągu tych miesięcy Azory przechodzą szlakami migracyjnymi przez różne gatunki. Kwiecień i maj to zazwyczaj dobry moment, aby zobaczyć większe wieloryby, takie jak wieloryb niebieski, podczas gdy październik może być dobrą okazją do zobaczenia garbów. Nasienia wielorybów zamieszkują Azory i można je oglądać przez cały rok.